Na świecie występuje ok. 860 gatunków kleszczy, jednak największe
znaczenie mają kleszcz pospolity Ixodes ricinus oraz kleszcz
łąkowy Dermacentor reticulatus.

Naturalnym siedliskiem kleszczy są lasy, łąki i obszary nawet w niewielkim
stopniu zarośnięte krzakami – parki miejskie, przydomowe ogródki.
Przebywają one na trawach oraz liściach krzewów w oczekiwaniu na żywiciela,
którego natychmiast atakują.

 

Kleszcze mają duże znaczenie jako pasożyty zewnętrzne ludzi i zwierząt, ale przede wszystkim jako przenosiciele wielu różnych chorób. W czasie swojego życia żerują na kręgowcach lądowych, również na człowieku, a w okresie gdy nie żerują, ukrywają się wśród roślinności, w ściółce, w glebie, a także w szczelinach ścian mieszkań ludzkich, w gniazdach ptaków oraz norach.

 

W swoim życiu kleszcze przechodzą 4 stadia rozwojowe:

jajo > larwa > nimfa > dorosły samiec lub samica

 

Większość kleszczy w ciągu rozwoju trzykrotnie zmienia organizm na którym żeruje, tzw. żywicieli.

Krew jest pokarmem niezbędnym samicom do złożenia jaj. Po jej napiciu samica odpada ze skóry żywiciela na ziemię lub niskie rośliny, gdzie składa nawet kilkanaście tysięcy jaj i ginie. W dogodnych warunkach po upływie około 30 dni z jaj wylęgają się larwy. Wędrują one na wierzchołki traw lub niskie krzewy, skąd atakują małe zwierzęta, np. myszy, szczury. Po kilkudniowym ssaniu krwi odpadają na ziemię, aby po paru tygodniach przekształcić się w nimfy. Nimfy natomiast atakują większe zwierzęta, np. psy i przez kilka dni pożywiają się ich krwią. Gdy odpadną, to po kilku tygodniach przeobrażają się w dojrzałe kleszcze. Samice atakują kolejnych żywicieli np. ludzi, by po zapłodnieniu przez samce i napiciu się krwi, złożyć jaja.

 

Okres trwania całego cyklu zależy od warunków klimatycznych i możliwości pobrania krwi. Kleszcze w poszczególnych stadiach rozwoju, przy niesprzyjających warunkach, mogą przetrwać bez pokarmu nawet ok. 1,5 roku, co w sumie wynosi ponad 4 lata.

 

W naszym klimacie występują dwa sezony zwiększonej aktywności kleszczy: wiosenny i jesienny.

Taki tryb życia wymaga od kleszczy specjalnego przystosowania w budowie. Umownie wyróżnia się idiosomę oraz obejmującą narządy gębowe – gnatostomę, będącą głównym narządem czepnym. Po brzusznej stronie idiosomy znajdują się odnóża. Ciało kleszczy pokryte jest miękkim i pofałdowanym pancerzem chitynowym, który umożliwia znaczne powiększenie objętości ciała po napiciu się krwi.

Ze względu na swoją budowę, cykl życiowy i sposób żerowania kleszcze są idealnymi przenosicielami wielu bakterii, riketsji, wirusów i pierwotniaków.